Sau khi tăng trưởng nhanh trong 4 tháng đầu năm, xuất khẩu cá ngừ đóng hộp của Việt Nam liên tục sụt giảm từ tháng 5 đến nay. Chỉ tính riêng trong tháng 8⁄2023, giá trị xuất khẩu (XK) cá ngừ đóng hộp giảm 13%, đạt gần 22 triệu USD. Tuy nhiên, nhờ sự tăng trưởng tốt trong những tháng đầu năm nên tính lũy kế 8 tháng kim ngạch XK vẫn tăng 19% so với cùng kỳ năm 2023, đạt hơn 196 triệu USD.
Hiện các sản phẩm cá ngừ đóng hộp của Việt Nam đã xuất được sang 74 nước trên thế giới. Trong đó, Mỹ, Israel, Đức, Hà Lan và Libăng là 5 thị trường đơn lẻ NK nhiều nhất cá ngừ đóng hộp của Việt Nam, chiếm hơn 61% tổng giá trị XK.
Tính đến hết tháng 8/2024, XK cá ngừ đóng hộp sang các thị trường này, trừ Hà Lan, đều tăng so với cùng kỳ. Tuy nhiên, số liệu thống kê của Hải quan cho thấy XK cá ngừ đóng hộp sang 2 thị trường NK lớn nhất là Mỹ và EU đang sụt giảm liên tục trong 4 tháng qua.
Theo phản ánh của các doanh nghiệp (DN), giai đoạn sụt giảm XK cá ngừ đóng hộp cũng chính là giai đoạn Nghị định 37/2024/NĐ-CP có hiệu lực khiến các DN phải ngừng việc thu mua nguyên liệu cá vằn khai thác trong nước của ngư dân do không đảm bảo kích cỡ 100% đạt nửa mét trở lên; hầu hết các cảng cá hiện nay cũng đã ngừng xác nhận nguyên liệu (giấy S/C) cho các lô hàng cá ngừ vằn do kích thước cá khai thác nhỏ hơn quy định của Nghị định 37. DN phải tận dụng nguồn nguyên liệu tồn kho để đáp ứng xuất khẩu.
Hiện tại, nguồn nguyên liệu tồn kho đã hết, những vướng mắc tù việc thực hiện quy định kích thước tối thiểu được phép khai thác của cá ngừ vằn theo Nghị định 37 vẫn chưa được tháo gỡ.
Bên cạnh đó, Khủng hoảng Biển Đỏ khiến chi phí vận tải đi châu Âu và Mỹ tăng mạnh. Cụ thể, theo báo cáo từ Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM), chi phí vận tải từ Việt Nam đến châu Âu đã tăng 3-5 lần, còn đến Mỹ cũng tăng từ 70-88%. Không chỉ vậy, thời gian vận chuyển kéo dài còn gây ra tình trạng thiếu hụt container rỗng, khiến việc lưu thông hàng hóa thêm khó khăn. Điều này đang ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp cá ngừ Việt trên thị trường quốc tế.
Khó lại chồng khó, nên XK cá ngừ đóng hộp của Việt Nam trong những tháng cuối năm dự kiến sẽ không thể phục hồi.
Trước tình hình này, các DN rất mong Thủ tướng, Phó Thủ tướng và Bộ trưởng Bộ NNPTNT chỉ đạo sửa đổi, bổ sung các quy định kích thước khai thác tối thiểu tại phụ lục V3 Nghị định 37 đối với cá ngừ vằn (loài di cư) trong thời gian sớm và phù hợp nhất.
