Trên phương diện chính trị, năm 2012 đánh dấu bằng các sự kiện: bầu cử quốc hội, phương Tây cô lập nhẹ tổng thống Ucraina, và các cuộc biểu tình chống lại luật mới về ngôn ngữ.
- Bà Timoshenko ngồi tù
Tháng 12 năm 2012 đánh dấu 500 ngày kể từ ngày bà Timoshenko bị tù.
Địa chỉ của bà Timoshenko bây giờ là trạm giam Kachanovskaia, sau đó là bệnh viện đường sắt tại Kharkov, nơi bà được chuyển đến từ tháng năm vì lý do sức khỏe – đây vẫn tiếp tục là những trung tâm chính của nền chính trị Ucraina. Tại những nơi này nhà lãnh đạo của phe đối lập đã tiếp tổng thống Litva, các nghị sĩ châu Âu và các chính trị gia Ukraine.
Cao điểm chú ý của báo chí nước ngoài với tù nhân Timoshenko là vào cuối tháng tư, khi báo chí đưa tin vụ bà bị nhân viên trại giam đánh đập, sau đó là đăng ảnh vết bầm tím trên cơ thể bà. Chính sau đó, một số chính trị gia châu Âu tuyên bố nên tẩy chay các trận đấu giải vô địch bóng đá châu Âu tổ chức tại Ucraina.
Chính quyền Ucraina đã phủ nhận việc bà Timoshenko bị đánh đập. Chính quyền cũng phủ nhận mình có liên quan trong việc thỉnh thoảng trên báo chí xuất hiện các đoạn băng ghi hình một phụ nữ giống bà Timoshenko, ghi lại những khoảnh khắc đáng chú ý về cuộc sống trong tù.
Trong tháng tư, tòa án quận Kievski tại Kharkov bắt đầu xử cáo buộc mới chống lại bà Timoshenko - lạm dụng trên cương vị người đứng đầu tập đoàn EESU.
Viện kiểm sát Tối cao cho biết rằng sau khi hồi phục, cựu thủ tướng có thể phải đối mặt với cáo buộc đồng phạm trong vụ giết hại chính trị gia Donetsk Evghenhi Shcherban năm 1996.
Luật sư bào chữa cho bà Timoshenko nói rằng, vào mùa xuân năm 2013 có thể có quyết định của Tòa án Nhân quyền Châu Âu về động lực chính trị trong vụ án của bà.
- Giải pháp cho "những vụ án điểm"
Trong năm 2012, các tòa án ở Ucraina và ở nước ngoài đã ra phán quyết về các vụ án gây tiếng vang từ năm 2010. Từ lúc đó, các nhà quan sát đã gọi các vụ này là có động cơ chính trị.
Trong tháng tư, ông Valery Ivashchenko đón nhận phán quyết - về vụ lạm dụng trên cương vị bộ trưởng Quốc phòng trong chính phủ của bà Timoshenko. Ông bị kết án năm năm tù giam. Trong tháng tám, tòa phúc thẩm đã thay bản án cho ông Ivaschenko từ tù giam sang án treo.
Trong tháng bảy, quyết định tù treo bốn năm được đưa ra cho cựu chủ tịch Hải quan Nhà nước Anatoli Makarenko.
Trong tháng hai, tuyên án bốn năm tù giam cho cựu bộ trưởng Nội vụ Yuri Lutsenko. Trong tháng bảy, Tòa án Nhân quyền Châu Âu công nhận, việc bắt giữ và giam ông vào cuối năm 2010 đã vi phạm Công ước châu Âu về nhân quyền, và tuyên bố, chính quyền Ucraina đã sử dụng việc bắt giữ như là biện pháp để loại bỏ ông Lutsenko khỏi đời sống chính trị.
- Liên minh đối lập
Lãnh đạo các đảng đối lập nằm trong Ủy ban chống độc tài trước đây, đã ký Thỏa thuận về hành động chung của phe đối lập liên minh vào dịp kỷ niệm chung Ngày thống nhất 22 tháng 1.
Mặc những ước tính bi quan của những kẻ hoài nghi cho rằng không thể dung hòa tham vọng của lãnh đạo các lực lượng chống chính phủ, Liên minh đã đặt nền móng cho sự hợp tác sau này giữa các phe đối lập trong cuộc bầu cử quốc hội.
"Batkivshina", "Mặt trận cải cách" và nhiều đảng nhỏ đã lập được danh sách tranh cử thống nhất cho cuộc bầu cử năm 2012, cũng như đề cử các ứng cử viên thống nhất với "Svoboda" tại các khu vực đa số.
Sau bầu cử, phe đối lập mới cho thấy sự sẵn sàng và khả năng thỏa thuận về phối hợp hành động trong quốc hội, còn các chuyên gia đưa ra giả thuyết liệu liên minh này có kéo dài được đến bầu cử tổng thống năm 2015 hay không. Và bà Yulia Timoshenko có là ứng cử viên tổng thống duy nhất hay không.
Chính vấn đề 2015, theo các nhà phân tích chính trị, đang kiềm chế ông Vitali Klitschko không hội nhập sâu vào phe đối lập liên minh, ông này đã ký thỏa thuận tháng giêng về hành động chung có điều kiện và cuối cùng không thống nhất được với "Batkivshina" về các ứng cử viên đa số trong cuộc bầu cử quốc hội. Nói chung, trong quốc hội khóa VII ba đảng đối lập tạm thời đang hành động phối hợp.
- Ngôn ngữ luật
Pháp luật về chính sách ngôn ngữ quốc gia, mở rộng đáng kể phạm vi sử dụng các ngôn ngữ địa phương, trước hết là tiếng Nga, được Quốc hội thông qua ngày 03 tháng bảy. Như các nhà quan sát nói, việc thông qua đã vi phạm trắng trợn quy chế của Quốc hội.
Việc thông qua luật này dẫn đến hệ quả là đơn xin từ chức của chủ tịch quốc hội Vladimir Litvin (nhưng Quốc hội không chấp nhận) và phó chủ tịch Nhikolai Tomenko. Tính hợp hiến của Luật Ngôn ngữ cũng gây nghi ngờ và hiện đang được Tòa án Hiến pháp xem xét.
Luật đã gây ra một cuộc tuyệt thực và hoạt động phản đối, sau này phát triển thành một cuộc đụng độ với công an tại “Nhà Ucraina” tại Kiev.
Hội đồng tỉnh Lvovskaia và Ivano-Frankovskaia đã quyết định luật không có hiệu lực trong tỉnh của họ.
Để hoàn thiện luật ngôn ngữ, tổng thống đã thành lập nhóm làm việc đặc biệt, từ giữa tháng mười nhóm này đã cho biết đang chuẩn bị dự luật mới. Tuy nhiên, dự luật mới này cũng chưa được đệ trình Quốc hội.
Một số chuyên gia cho rằng việc thông qua luật ngôn ngữ chỉ nhằm theo đuổi một mục đích hoàn toàn chính trị - huy động cử tri vùng đông nam Ucraina trước bầu cử quốc hội.
- Cuộc "tẩy chay" nhẹ đối với ông Yanukovich ở châu Âu
Trong năm nay, đã tần số liên lạc của tổng thống Ucraina với các đối tác châu Âu giảm đáng kể. Các chuyến thăm EU của ông Victor Yanukovich cũng thưa hẳn.
Đại diện chính quyền nói rằng họ không thấy có lý do lo lắng trong việc này. Trong lúc đó, các chính trị gia châu Âu công khai nói về triển vọng "cô lập nhẹ" ông Yanukovich nếu có vấn đề với nền dân chủ và đàn áp chính trị ở Ucraina.
Trong tháng năm, Bộ Ngoại giao Ucraina hoãn vô thời hạn - và thực tế là hủy bỏ - Hội nghị thượng đỉnh Trung và Đông Âu, lẽ ra phải tổ chức tại Yalta. Điều này xảy ra sau khi 14 nguyên thủ từ chối tham gia sự kiện.
Hiệp ước liên minh giữa Ucraina và EU vẫn không được ký kết, và triển vọng ký trong tương lai còn mờ mịt. Năm nay lần đầu tiên trong lịch sử quan hệ Ucraina-EU không diễn ra hội nghị thượng đỉnh “EU-Ucraina".
Cuối cùng, chính quyền Ucraina bị dội gáo nước lạnh khi thủ tướng Đức Angela Merkel tuyên bố người dân ở Ucraina và Belarus đang phải sống trong "chế độ độc tài và đàn áp."
Về phần mình, trong bài phát biểu nhân Ngày độc lập ông Victor Yanukovich nói rằng hội nhập châu Âu bằng mọi giá - ví dụ, bằng cách cho phép can thiệp vào công việc nội bộ của Ucraina - là "không được chúng ta chấp nhận". Còn báo chí, đặc biệt là về cuối năm, thường xuyên đưa tin về việc chính quyền chuẩn bị chuyển vector hội nhập của Ucraina về phía đông.
- Bầu cử Quốc hội
Bầu cử quốc hội được tổ chức vào ngày 28 tháng 10, đây còn hơn là một kỳ bầu cử bình thường đối với Ucraina. Tính minh bạch và dân chủ của nó được các chính trị gia châu Âu gọi là điều kiện quyết định để đảm bảo phát triển hiệu quả quan hệ với EU của Kiev.
Tuy nhiên, kết luận của các quan sát viên quốc tế và nghị quyết nghị viện EU được đưa ra dựa vào các kết luận này đã ghi nhận: chiến dịch bầu cử 2012 không đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và là một bước thụt lùi so với cuộc bầu cử tổng thống năm 2010.
Lần đầu tiên sau mười năm bầu cử quốc hội được tổ chức theo hệ thống hỗn hợp. Kết quả cho thấy chính thành tố đa số của nó là nguồn gốc của hầu hết các vấn đề dân chủ của bầu cử.
Phe đối lập kháng kiện kết quả bầu cử ở nhiều khu vực trên cả nước, và tại năm khu vực Ủy ban bầu cử đã không thể ghi nhận kết quả cuối cùng.
Thực tế, kết quả bầu cử 2012 là thay mới gần một nửa thành phần quốc hội Ucraina, 2 lực lượng mới - UDAR và "Svoboda" được vào quốc hội, cũng như thất bại của "Ucraina tiến về phía trước", chiến dịch đắt đỏ của đảng này đã kết thúc bằng đơn kiện chống lại các công ty xã hội học Ukraina.
- "Trò vờn chuột" với Liên minh Hải quan
Quan hệ giữa Kiev và Matxcơva năm nay không đơn giản. Chủ đề chính của quan hệ song phương, theo quan điểm của Kiev, là giảm giá khí đốt. Còn theo quan điểm của Matxcơva – lôi kéo Ucraina vào Liên minh Hải quan.
Trong năm, các nhà lãnh đạo Ucraina nhiều lần nói rằng đã "gần như đạt được" nhượng bộ về khí đốt. Giới chuyên gia nghi ngờ ông Yanukovich đang muốn "chơi trò nhiều mặt" – dùng cách xích lại gần Matxcơva để tống tiền châu Âu. Tuy nhiên, thiếu những tiến bộ rõ nét trong đàm phán khí đốt, cộng với sự ra mắt của tuyến đường ống "Bắc" và bắt đầu xây dựng "Dòng chảy phương Nam" đã giảm đáng kể trường hoạt động của ông Yanukovich và cực đoan hóa quan điểm của Nga.
Giới quan sát gọi việc ông Vladimir Putin đến muộn hàng mấy giờ đồng hồ cuộc gặp mùa hè của với tổng thống Ucraina tại Yalta là cử chỉ tượng trưng cho vấn đề này. Lý do ông Putin đến muộn là tổng thống Nga phải gặp gỡ các nhà biker lúc đó cũng có mặt ở Crưm.
Các chuyên gia đánh giá không nhất quán cả việc chuyến thăm tháng 12 của ông Yanukovich tới Matxcơva bị hoãn đúng chỉ vài giờ trước khi khởi hành: chuyến đi này dường như phải mang lại những thay đổi triệt để trong chương trình nghị sự của mối quan hệ giữa Ucraina và Liên minh Hải quan.
- Luật Trưng cầu dân ý
Luật về trưng cầu dân ý được thông qua sau bầu cử quốc hội ngày 06 tháng mười, có thể có hậu quả nghiêm trọng cho Ucraina ở phương diện quốc gia, giới quan sát nói.
Luật quy định trưng cầu dân ý có thể thông qua hoặc sửa đổi bất kỳ luật nào hoặc Hiến pháp. Một quyết định được đưa ra qua trưng cầu dân ý không bắt buộc phải được quốc hội hoặc các cơ quan có thẩm quyền khác phê chuẩn.
Từ khi còn chưa có kết quả giám định chuyên gia về các nội dung của luật Ủy ban Venice đã tuyên bố mối quan ngại về luật này.
Giới chuyên gia nghi ngờ rằng chính quyền có thể áp dụng Luật để hủy bỏ cuộc bầu cử tổng thống và chuyển chúng vào quốc hội, hoặc để hợp pháp hóa việc Ucraina gia nhập Liên minh Hải quan.
Dự thảo cuối cùng của luật đã có không ít người ủng hộ vì người ủng hộ công khai trung thành nhất luật về trưng cầu dân ý là người ủng hộ nổi tiếng cho vector hội nhập phía đông ông Victor Medvedchuk.
Trong đó sáng kiến tổ chức trưng cầu dân ý mà phe đối lập đưa ra nhằm trả tự do cho bà Timoshenko hầu như không có cơ hội được triển khai.
- Quốc hội mới bắt đầu làm việc
Mặc dù Quốc hội khóa VII vào năm 2012 chỉ họp toàn thể có bốn ngày, nhưng cũng đã có thể rút ra những kết luận đầu tiên về chân dung quốc hội Ucraina khóa mới.
Đảng Các khu vực vẫn giữ ảnh hưởng quyết định lên đa số quốc hội, phê chuẩn ông Vladimir Rybak làm chủ tịch quốc hội và bầu lại ông Nhikolai Azarov làm thủ tướng. Tuy nhiên, không một quyết định nguyên tắc nào phe Khu vực có thể thông qua nếu không có sự ủng hộ của phe đối lập hình thức Cộng sản.
Phe đối lập bao gồm Batkivshina, UDAR và Svoboda mạnh hơn so với trong Quốc hội trước. Sức mạnh phản đối chính quyền chủ yếu nằm ở chỗ họ có thể dùng nắm đấm đối đầu với các đại diện của đa số.
Tuy nhiên, chủ nghĩa cấp tiến của một số thành viên đối lập đã thu hút sự chú ý của các quan sát viên nước ngoài: trong nghị quyết tháng mười hai Nghị viện châu Âu đã kêu gọi các lực lượng dân chủ trong quốc hội Ucraina không sáp nhập với đảng "Svoboda".
Cuối cùng, ngay từ những ngày đầu làm việc Quốc hội đã thẳng thừng đặt ra vấn đề bỏ phiếu đích danh. Ít nhất thì ý định giải quyết vấn đề đã tồn tại nhiều năm này một lần và vĩnh viễn cũng được các nhà lãnh đạo của tất cả các khối đại biểu cộng thêm chủ tịch tuyên bố.
- HĐBT mới
Sau khi bầu cử quốc hội kết thúc, thủ tướng Nhikolai Azarov, người đứng đầu danh sách của đảng Các khu vực, đã nộp đơn từ chức lên tổng thống, và ngày 03 tháng 12 ông Victor Yanukovich đã phê chuẩn. Tương ứng, theo quy định của Hiến pháp Ucraina, tất cả thành viên chính phủ đều từ chức.
Ngày thứ hai quốc hội mới làm việc Hội đồng đã bầu lại ông Azarov làm thủ tướng. Sau một tuần rưỡi tổng thống đã bổ nhiệm thành phần chính phủ thứ hai của ông Azarov. Các nhà quan sát đã lưu ý đến việc tăng cường vị thế của các nhóm ảnh hưởng, thông thường liên quan đến gia đình tổng thống và người giàu nhất Ucraina Rinat Akhmetov.
Nhân vật chủ chốt trong nội các mới được coi là phó thủ tướng, cựu thống đốc Ngân hàng Quốc gia Sergey Arbuzov. Thậm chí còn có dự đoán tới đây, trước cả bầu tổng thống, chính ông có thể trở thành người đứng đầu tiếp theo của chính phủ.
