Iran đang chuyển sang hình thức đổi hàng lấy thực phẩm và thanh toán bằng vàng thỏi hoặc dầu thô khi các lệnh trừng phạt tài chính mới của Mỹ và Liên hợp quốc làm giảm khả năng nhập khẩu hàng hóa cơ bản để cung cấp cho dân số 74 triệu người tại quốc gia này.

Khó khăn với nhu cầu nhập khẩu khẩn cấp làm giá cả thực phẩm cơ bản tăng mạnh tại I-ran, gây khó khăn cho người dân trong giai đoạn chỉ còn vài tuần nữa là đến kỳ bầu cử.

Các lệnh trừng phạt mới của Mỹ và Châu Âu vì chương trình phát triển hạt nhân của I-ran tuy không cấm các công ty nước ngoài xuất khẩu thực phẩm đến I-ran nhưng gây nhiều khó khăn đến khả năng thanh toán quốc tế của I-ran với các công ty xuất khẩu.

Khảo sát của Reuters về hoạt động thương mại toàn cầu cho thấy kể từ đầu năm 2012, I-ran đã gặp khó khăn trong việc bảo toàn việc nhập khẩu các hàng hóa thiết yếu như gạo, dầu ăn, thức ăn gia súc và chè. Việc vận chuyển ngũ cốc bị đình trệ tại các bến cảng và hàng sẽ không được bốc dỡ cho đến khi việc thanh toán chi phí hàng hóa hoàn tất.

Với sự rớt giá của đồng Rial (tiền I-ran), giá các mặt hàng gạo, bánh mỳ và thịt tại các khu chợ I-ran tính bằng đô-la đã tăng gấp đôi hoặc nhiều hơn trong những tháng gần đây.

Các nhà nhập khẩu ngũ cốc I-ran đã tìm cách ứng phó lệnh cấm vận bằng cách đăng ký hoạt động kinh doanh thông qua các Tiểu Vương quốc Ả-rập thống nhất (UAE) nhưng khả năng này đã bị loại bỏ khi chính phủ UAE quyết định hưởng ứng lệnh trừng phạt của Mỹ và Liên Hợp Quốc.

Gần đây, I-ran bắt đầu buôn bán dầu bằng đồng Yên Nhật, đồng Won Hàn Quốc và đồng Ru-pi Ấn Độ, nhưng những hoạt động buôn bán như vậy khó thu hồi lợi nhuận.

I-ran buộc phải đề nghị trao đổi hàng hóa không dùng tiền mặt để tránh lệnh trừng phạt, một tín hiệu khẩn cấp mới khi quốc gia này đang tìm cách mua thực phẩm và vượt qua các cấm vận tài chính.

Các hợp đồng thu mua ngũ cốc được I-ran thanh toán bằng vàng thỏi và trao đổi hàng hóa bởi việc vận chuyển ngũ cốc với số lượng lớn nên hình thức thanh toán như vậy là cách nhanh nhất.

I-ran phải nhập khẩu hầu hết các loại nguyên liệu thực phẩm, do đó việc giá cả nguyên liệu tăng gấp đôi và việc nhập khẩu bị đình trệ đã gây nhiều khó khăn cho cuộc sống người dân I-ran.

Tại khu vực Châu Á, các doanh nghiệp cũng hạn chế kinh doanh tại I-ran do lo ngại về phương thức thanh toán. Việc vận chuyển dầu cọ từ hai nhà cung cấp lớn nhất đến I-ran là In-đô-nê-xi-a và Malaysia đều phải tạm ngưng do các doanh nghiệp hai quốc gia này lo ngại không nhận được tiền thanh toán. Các công ty cung cấp dầu cọ Xinh-ga-po cũng đã ngừng mọi hoạt động kinh doanh với I-ran

Do không có nguyên liệu sản xuất nên một số công ty tinh luyện dầu ăn tại I-ran gần như không hoạt động. Một số công ty dầu thực vật dự tính phải ngừng hoạt động sản xuất trong một vài tháng tới do thiếu nguyên liệu thô./.

Phạm Xuân Trang