Vừa qua, Nga đã cho vận hành thử giai đoạn 2 của hệ thống đường ống dẫn dầu Baltic-2 (BTS-2). Với tuyến đường ống này, Nga sẽ giảm bớt được sự phụ thuộc vào Belarus đối với việc chuyển tải dầu sang EU. Ngoài ra, việc vận hành BTS-2 có thể gây bất lợi cho Ucraina và Ba Lan.

 

 

Thủ tướng Nga V. Putin đã tham dự lễ vận hành thử giai đoạn 2 của BTS-2. Lô dầu đầu tiên của Nga tại cảng Ust-Luga được vận chuyển thử nằm trong khuôn khổ dự án Hệ thống đường ống Baltic-2 – Transneft đã thông báo về sự kiện này và cho biết thêm: ngày 26 tháng 3, tàu chở dầu thứ 2 được xuất cảng tiếp.

 

Hệ thống đường ống Baltic-2 chạy trên lãnh thổ 5 tỉnh: Bryansk, Smolensk,Tversk, Novgorodsk và Leningrad. Phần cuối của hệ thống đường ống chính là cảng dầu Ust-Luga do Rosneftbunker đảm nhận việc xây dựng. Cảng dầu Ust-Luga có 8 bể chứa với dung tích 50 ngàn m3 mỗi bể. Hệ thống công nghệ kỹ thuật của cảng dầu cho phép cùng một lúc bơm dầu xuống 2 tàu với tổng trọng tải 150 ngàn tấn.

 

Việc vận hành tuyến đường này đã bị chậm so với kế hoạch vào tháng 10 năm ngoái. Nguyên nhân việc chậm trễ này là do việc nạo vét cảng Ust-Luga tạm thời bị dừng lại.

 

Bộ trưởng Giao thông vận tải Igor Levitin cho biết số tiền đầu tư vào cảng Ust-Luga từ năm 2012-2015 sẽ lên tới 249 tỉ rúp (hơn 8,3 tỉ USD). Trong đó, nguồn từ ngân sách nhà nước là 12,5 tỉ rúp (hơn 401 triệu USD). Ngoài ra, để phát triển các cơ sở hạ tầng đường sắt, Nga sẽ đầu tư 39 tỉ rúp nữa (hơn 1,3 tỉ USD).

 

Quyết định của Chính phủ Nga về dự án xây dựng BTS-2 theo tuyến Unecha (tỉnh Bryansk) - Ust-Luga (tỉnh Leningrad) được ký vào tháng 11 năm 2008, khi quan hệ Nga và Belarus chưa được “thuận chèo mát mái”. Dự án BTS-2 được phê duyệt sau đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng quá cảnh với Belarus và Nga.

Việc thực hiện dự án BTS-2 là tiếp tục ý tưởng tạo ra đường vận chuyển dầu của Nga một cách độc lập theo hướng Baltic. Dự án này được bắt đầu vào tháng 12 năm 2001 với việc khai thác gia đoạn 1 của hệ thống đường ống dẫn dầu Baltic (hướng tới cảng Primorsk). Hiện nay, hàng năm lượng dầu xuất khẩu thông qua cảng Primorsk lên tới 74 triệu tấn, chiếm 1/3 lượng dầu xuất khẩu của Nga.

 

Công ty Transneft cho rằng việc tiếp tục phát triển BTS-2 là hướng đến việc đa dạng hóa các kênh xuất khẩu dầu mỏ của Nga và giảm những rủi ro chuyển tải khi vận chuyển dầu ra thị trường nước ngoài. Nhờ BTS-2, Nga có thể xuất khẩu dầu bằng tàu qua biển Baltic, giảm việc cung cấp dầu qua hệ thống đường ống “Hữu nghị” chạy trên lãnh thổ Belarus. Điều đó cho phép giảm sự phụ thuộc của Nga vào các nước láng giềng. Thực tế, BTS-2 thực hiện vai trò như hệ thống đường ống “Phương Bắc” và “Dòng chảy phương Nam”, nhưng không phải vận chuyển khí đốt mà để vận chuyển dầu.

 

Trên lãnh thổ Belarus có các nhánh phía Bắc và phía Nam của đường ống dẫn dầu “Druzhba-Hữu nghị”, “Polotsktransneft “Druzhba” và “Gomentransneft “Druzhba”. Hơn nữa, đường ống Gomel “Druzhba” (khác với Polotsk) như trước đây đảm nhận việc bơm dầu của Nga về phía Tây. Hàng năm, gần 70-80 triệu tấn dầu thô của Nga được bơm qua hệ thống đường ống này.

 

Nhánh phía nam của đường ống thực hiện việc chuyển tải dầu của Nga và Kazakhstan đến Ba Lan và Đức, cũng như đến Ucraina, Hungari, Slovakia, Séc và vận chuyển dầu của Nga đến nhà máy lọc dầu Mozyrsky.

 

Hiện nay, quan hệ giữa Nga và Belarus đã được cải thiện và Transneft hứa sẽ không giảm khối lượng dầu chuyển tải qua Belarus.

 

Về mặt kỹ thuật, công suất đường ống giai đoạn 1 của BTS-2 có thể bơm đến 30 triệu tấn dầu/năm. Song việc đảm bảo được công suất trên của hệ thống đường ống là khá phức tạp. Hơn nữa, việc tăng khai thác dầu tương ứng của Nga có lẽ sẽ không xảy ra. Ở một phương diện nào đó, hệ thống đường ống dẫn này được sử dụng như một lời cảnh báo và thể hiện áp lực của Nga đối với các nước quá cảnh. Nga sẽ có nhiều cơ hội để hoạt động và đa dạng hóa hơn các tuyến đường cung cấp dầu.

 

Dù sao, việc vận hành BTS-2 vẫn có thể động chạm đến quyền lợi của Ucraina và Ba Lan. Transneft trước đó cho rằng: sau khi đưa BTS-2 vào vận hành có thể sẽ bỏ hẳn việc chuyển tải dầu qua cảng Gdansk của Ba Lan. Hiện nay, lượng dầu mác Urals của Nga được bơm theo hệ thống đường ống “Hữu nghị” đến terminal Naftport ở Gdansk (thuộc Ba Lan) tới 5-7 triệu tấn/năm.

 

Nhưng theo thông tin của SeaNews, Transport dự định xuất khẩu 10-20 triệu tấn dầu qua BTS-2. Điều đó có nghĩa là bỏ việc chuyển tải dầu ở cảng Gdansk là không đáng có. Quan hệ Nga và Ba Lan đã ấm lên, khi bơm đầy đường ống BTS-2, Nga sẽ cố gắng tránh làm tổn thất đến đường ống “Hữu nghị”. Tuy nhiên, việc hạn chế chuyển tải dầu dù sao cũng sẽ xảy ra. Trước hết, ảnh hưởng đến việc chuyển tải dầu tại các cảng Yuzhnyi và Odetxa của Ucraina.

 

Theo dự doán của Bộ Năng Lượng Nga, lượng dầu khai thác tại Nga năm 2012 sẽ tăng 1%, ước đạt gần 516 triệu tấn./.

(Phạm Quang Niệm - Vụ thị trường châu Âu)