Ngày 11 tháng 12, tại tỉnh An Giang, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương phối hợp với Sở Công Thương tỉnh An Giang tổ chức Hội nghị tập huấn nâng cao năng lực ứng dụng và phát triển thương mại điện tử dành cho doanh nghiệp và cán bộ quản lý nhà nước trên địa bàn tỉnh.

Hội nghị được tổ chức nhằm nâng cao năng lực quản lý trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh tại An Giang tiếp cận và ứng dụng hiệu quả thương mại điện tử, công nghệ số và các công cụ mới, từ đó từng bước mở rộng thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh và hướng tới phát triển bền vững.

Thương mại điện tử từ thực tiễn địa phương đến xu hướng toàn cầu

Trong những năm gần đây, cùng với xu thế chuyển đổi số quốc gia, thương mại điện tử đã và đang trở thành một cấu phần quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế số của các địa phương. Tuy nhiên, thực tiễn tại nhiều tỉnh, thành cho thấy không ít doanh nghiệp và cán bộ quản lý nhà nước ở cơ sở vẫn còn gặp khó khăn trong việc tiếp cận, vận hành và quản lý hoạt động thương mại điện tử một cách bài bản. Hạn chế về kỹ năng số, hiểu biết pháp lý, cũng như khả năng ứng dụng công nghệ mới đang là những rào cản lớn đối với quá trình chuyển đổi sang môi trường kinh doanh số. Trong bối cảnh đó, việc tổ chức các chương trình đào tạo, tập huấn chuyên sâu được xem là giải pháp cần thiết nhằm nâng cao nhận thức, trang bị kiến thức và kỹ năng thực tiễn cho các lực lượng tham gia.

Ông Nguyễn Hữu Tuấn – Giám đốc Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số (eComDX)

Tại Hội nghị, ông Nguyễn Hữu Tuấn – Giám đốc Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số (eComDX) đã chia sẻ bức tranh tổng quan về thực trạng và xu hướng phát triển thương mại điện tử Việt Nam trong bối cảnh kinh tế số toàn cầu. Theo ông Tuấn, thương mại điện tử hiện nay không còn được nhìn nhận đơn thuần là một kênh bán hàng bổ sung, mà đã trở thành mô hình kinh doanh cốt lõi, mang tính chiến lược, đóng vai trò động lực then chốt trong quá trình chuyển đổi số của ngành bán lẻ trên phạm vi toàn cầu.

Ở góc độ quốc tế, ông Tuấn cho biết doanh thu bán lẻ thương mại điện tử toàn cầu năm 2025 được dự báo đạt khoảng 6,86 nghìn tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng 8,3%. Trong đó, Trung Quốc hiện chiếm khoảng 44% thị phần thương mại điện tử bán lẻ toàn cầu, tiếp theo là Hoa Kỳ với khoảng 16%. Đáng chú ý, khu vực Đông Nam Á, bao gồm Indonesia, Việt Nam và Thái Lan, đang nổi lên là khu vực có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới, nhờ dân số trẻ, tỷ lệ sử dụng internet cao và sự bùng nổ của các nền tảng số.

Xu hướng nổi bật của thương mại điện tử toàn cầu

Các xu hướng nổi bật của thương mại điện tử toàn cầu trong giai đoạn 2024–2025 được ông Tuấn phân tích bao gồm sự gia tăng mạnh mẽ của mua sắm trên thiết bị di động, khi giao dịch qua M-commerce chiếm tới gần ba phần tư tổng giao dịch thương mại điện tử; sự ứng dụng ngày càng sâu rộng của trí tuệ nhân tạo tạo sinh trong tìm kiếm, gợi ý sản phẩm và cá nhân hóa trải nghiệm mua sắm; cùng với sự phát triển mạnh của livestream bán hàng, thương mại xã hội, thương mại điện tử xuyên biên giới và mô hình bán lẻ hợp nhất đa kênh (omnichannel). Những xu hướng này đang làm thay đổi căn bản cách thức người tiêu dùng tiếp cận và ra quyết định mua sắm.

Đối với Việt Nam, ông Nguyễn Hữu Tuấn cho biết quy mô thị trường thương mại điện tử năm 2024 đạt khoảng 25 tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng trên 25%, đưa Việt Nam vào nhóm 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử nhanh nhất thế giới và đứng đầu khu vực Đông Nam Á. Xét về quy mô, Việt Nam hiện đứng thứ ba trong khu vực, sau Indonesia và Thái Lan. Dự kiến năm 2025, quy mô thương mại điện tử Việt Nam sẽ vượt mốc 30 tỷ USD, chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước. Mức chi tiêu thương mại điện tử bình quân đầu người đạt khoảng 400 USD/năm, với khoảng 55% dân số đã tham gia mua sắm trực tuyến. Các ngành hàng ghi nhận mức tăng trưởng cao bao gồm hàng tiêu dùng nhanh, gia dụng – công nghệ và thời trang.

Trong bối cảnh đó, ông Tuấn cũng chỉ ra nhiều xu hướng và mô hình kinh doanh trực tuyến mới đang hình thành và phát triển mạnh tại Việt Nam, như kinh tế chia sẻ, du lịch trực tuyến, mô hình dropshipping và bán hàng trực tiếp từ doanh nghiệp tới người tiêu dùng. Đặc biệt, xu hướng người tiêu dùng, nhất là thế hệ Gen Z, có xu hướng tiếp cận nội dung giải trí trước khi ra quyết định mua sắm đã thúc đẩy mạnh mẽ các hình thức như livestream bán hàng, video mua sắm tương tác và các hoạt động gamification trong thương mại điện tử.

Bên cạnh việc phân tích xu hướng thị trường, nội dung pháp lý cũng được ông Nguyễn Hữu Tuấn đặc biệt nhấn mạnh tại Hội nghị. Theo ông Tuấn, cùng với sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử, yêu cầu về hoàn thiện khung pháp lý để quản lý, điều tiết và bảo vệ quyền lợi các bên tham gia ngày càng trở nên cấp thiết. Trách nhiệm pháp lý của các chủ thể tham gia hoạt động thương mại điện tử, đặc biệt là chủ sở hữu website bán hàng và các nền tảng trung gian, cần được nhận thức đầy đủ và thực hiện nghiêm túc.

Ông Tuấn cho biết, theo các quy định hiện hành, chủ sở hữu website thương mại điện tử bán hàng có trách nhiệm công bố đầy đủ, chính xác các thông tin liên quan đến chủ thể kinh doanh, bao gồm tên, địa chỉ, thông tin đăng ký kinh doanh và phương thức liên hệ. Bên cạnh đó, thông tin về hàng hóa, dịch vụ phải được thể hiện rõ ràng, trung thực, bảo đảm tuân thủ các quy định về nhãn hàng hóa, xuất xứ, chất lượng và giá cả, trong đó cần nêu rõ giá đã bao gồm hay chưa bao gồm thuế, phí vận chuyển và các chi phí phát sinh khác. Website cũng phải công bố điều kiện giao dịch chung, bao gồm chính sách kiểm hàng, đổi trả, bảo hành và cơ chế giải quyết khiếu nại, đồng thời bảo đảm khách hàng thể hiện sự đồng ý riêng biệt với các điều kiện này trước khi giao kết hợp đồng.

Việc không công bố hoặc công bố không đầy đủ, không chính xác các thông tin bắt buộc có thể dẫn đến xử phạt vi phạm hành chính, với mức phạt tùy theo tính chất và mức độ vi phạm. Do đó, ông Tuấn nhấn mạnh doanh nghiệp cần chủ động rà soát, hoàn thiện các nội dung pháp lý trên website và nền tảng bán hàng của mình nhằm hạn chế rủi ro, bảo đảm hoạt động kinh doanh minh bạch và tuân thủ pháp luật.

Luật Thương mại điện tử mới: Nền tảng pháp lý cho thương mại điện tử tại An Giang

Liên quan đến khung pháp lý mới, ông Nguyễn Hữu Tuấn cho biết Quốc hội đã chính thức thông qua Luật Thương mại điện tử vào ngày 10/12, với sự đồng thuận rất cao. Luật gồm 7 chương, 41 điều và có hiệu lực từ ngày 01/7/2026, được kỳ vọng sẽ tạo ra hành lang pháp lý đồng bộ, hiện đại, phù hợp với thực tiễn phát triển của thương mại điện tử và kinh tế số trong giai đoạn mới.

Theo ông Tuấn, Luật Thương mại điện tử mới đã làm rõ trách nhiệm của các chủ thể tham gia hoạt động thương mại điện tử, đặc biệt là đối với hoạt động kinh doanh trên mạng xã hội và hình thức livestream bán hàng, qua đó tăng cường minh bạch thông tin và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Luật cũng bổ sung quy định về định danh người bán trên sàn thương mại điện tử gắn với hệ thống định danh điện tử quốc gia, nhằm làm sạch thị trường, hạn chế hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, đồng thời hỗ trợ hiệu quả cho công tác quản lý thuế và chống thất thu ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó, các quy định liên quan đến trách nhiệm của nền tảng thương mại điện tử nước ngoài hoạt động tại Việt Nam cũng được hoàn thiện, bảo đảm phù hợp với các cam kết quốc tế và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

Ông Nguyễn Hữu Tuấn kỳ vọng rằng, các doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước tại tỉnh An Giang sẽ sớm tiếp cận, nghiên cứu và nắm bắt đầy đủ các quy định mới của Luật Thương mại điện tử, từ đó chủ động điều chỉnh hoạt động quản lý, sản xuất – kinh doanh cho phù hợp với khung pháp lý mới. Ông Tuấn nhấn mạnh, việc hiểu đúng và thực hiện đúng Luật không chỉ giúp doanh nghiệp hạn chế rủi ro pháp lý, mà còn góp phần xây dựng môi trường thương mại điện tử minh bạch, lành mạnh, tạo nền tảng để thương mại điện tử tại An Giang phát triển bền vững và đi vào chiều sâu trong thời gian tới.

Chuyên nghiệp hóa hoạt động kinh doanh trên môi trường số

Ông Cao Quí Long – giảng viên Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số (eComDX)

Trong khuôn khổ Hội nghị, ông Cao Quí Long – giảng viên Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số (eComDX) đã trình bày các nội dung tập huấn liên quan đến ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo trong thực tiễn quản lý và hoạt động sản xuất, kinh doanh. Nội dung tập huấn tập trung trang bị kiến thức, kỹ năng cho cán bộ, công chức và doanh nghiệp trong việc ứng dụng công nghệ số vào công tác quản lý, theo dõi và triển khai nhiệm vụ, qua đó nâng cao hiệu quả điều hành và tổ chức thực hiện trong bối cảnh chuyển đổi số.

Đồng thời, các cơ sở sản xuất và doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh An Giang cũng được hướng dẫn khai thác các công cụ trí tuệ nhân tạo để xây dựng video ngắn quảng bá sản phẩm, góp phần nâng cao năng lực tiếp cận thị trường, tăng hiệu quả truyền thông và từng bước chuyên nghiệp hóa hoạt động kinh doanh trên môi trường số.

Thông qua Hội nghị, doanh nghiệp và cán bộ quản lý nhà nước tại An Giang có thêm cơ hội trao đổi trực tiếp với các chuyên gia, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thương mại điện tử và chuyển đổi số. Đây được xem là tiền đề quan trọng góp phần thúc đẩy ứng dụng thương mại điện tử, phát triển kinh tế số và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới.