Từ ngày 17-21⁄09⁄2024, Bộ Công Thương tổ chức Khóa đào tạo xây dựng đội ngũ chuyên gia về Hiệp định EVFTA và các Hiệp định FTA thế hệ mới cho các cơ quan quản lý, địa phương, doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, từ đó hỗ trợ tận dụng tối đa các lợi ích từ việc thực thi các FTA.

Khóa đào tạo diễn ra trong 05 ngày, từ 17-21/9/2024, với sự tham gia của 50 học viên đến từ các cơ quan quản lý, doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, các viện, trường, trung tâm trên địa bàn Hà Nội, Điện Biên, Nam Định, Quảng Trị, Thái Nguyên, Yên Bái…

“Phòng vệ thương mại trong EVFTA và các FTA thế hệ mới” là chủ đề đầu tiên của khóa đào tạo, do Báo cáo viên Nguyễn Việt Hà đến từ Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) trình bày.

Phần chia sẻ của Báo cáo viên đã cung cấp những thông tin cụ thể quy định về phòng vệ thương mại (PVTM) trong EVFTA và các FTA thế hệ mới đối với sản phẩm xuất khẩu; Kỹ năng phân tích, đánh giá rủi ro về PVTM đối với sản phẩm xuất khẩu; Cách thức xử lý rủi ro về PVTM; Cách thức giải quyết vấn đề khi sản phẩm xuất khẩu bị áp biện pháp PVTM; Các vấn đề thường gặp và cách thức xử lý…

Quy định về phòng vệ thương mại trong EVFTA được quy định cụ thể tại Chương 3 của Hiệp định

Pháp luật PVTM tại Việt Nam được quy định tại Luật Quản lý ngoại thương 2017 (Chương IV về các biện pháp PVTM, Điều 67-Điều 99); Nghị định 10/2018/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý ngoại thương; Thông tư số 42/2023/TT-BCT của Bộ Công Thương quy định chi tiết một số nội dung về các biện pháp PVTM; Các Thông tư hướng dẫn thực hiện các biện pháp PVTM tại các Hiệp định FTA (CPTPP, RCEP, EVFTA và UKVFTA).

Đánh giá chung về những vụ việc điều tra PVTM đối với Việt Nam những năm gần đây cho thấy, số lượng vụ việc điều tra tăng nhanh, đặc biệt là chống lẩn tránh. Giai đoạn 2001-1011 là 50 vụ, nhưng giai đoạn 10 năm sau đó (2012-2022) là 172 vụ, tăng gần 3,5 lần. Cùng với đó, thị trường điều tra ngày càng mở rộng, phạm vi sản phẩm bị điều tra ngày càng đa dạng; Xu hướng điều tra khắt khe hơn; Phạm vi điều tra ngày càng mở rộng; Mức thuế PVTM có thể bị đẩy lên do vấn đề kinh tế thị trường…

Báo cáo viên cho biết, quy định về PVTM trong EVFTA được quy định cụ thể tại Chương 3 của Hiệp định, với các quy định về thuế chống bán phá giá và thuế đối kháng; Các biện pháp tự vệ toàn cầu; Điều khoản tự vệ song phương.

Đại diện Cục Phòng vệ thương mại đã chỉ ra một số điểm khác biệt về quy định PVTM trong EVFTA và pháp luật Việt Nam. Cụ thể: Bổ sung các cam kết chi tiết về đảm bảo tính minh bạch (tại Điều 3.2 và Điều 3.7); Quy định nguyên tắc áp dụng mức thuế thấp hơn, tức là thuế chống bán phá giá hoặc chống trợ cấp chỉ ở mức đủ để loại bỏ thiệt hại (tại Điều 3.4); Quy định về việc xem xét lợi ích công cộng khi quyết định áp dụng biện pháp chống bán phá giá hoặc chống trợ cấp (Điều 3.3); Quy định về biện pháp tự vệ chuyển tiếp với thời gian chuyển tiếp có thể áp dụng là 10 năm kể từ khi Hiệp định có hiệu lực.

Báo cáo viên cho biết, Bộ Công Thương đang triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp như: Cảnh báo sớm nguy cơ bị điều tra PVTM để doanh nghiệp chủ động xây dựng kế hoạch xử lý; Trao đổi với hiệp hội, doanh nghiệp để cung cấp thông tin, cập nhật diễn biến vụ việc và thống nhất phương án ứng phó; Tư vấn pháp lý, quy trình thủ tục điều tra, quy định/ thông lệ điều tra của nước khởi kiện và đưa ra các khuyến nghị, hướng xử lý cụ thể; Trao đổi, tham vấn, đưa ra quan điểm về các khía cạnh pháp lý và thực tiễn với Cơ quan điều tra nước ngoài, đề nghị tuân thủ các quy định của WTO; Xem xét khởi kiện các biện pháp PVTM của Cơ quan điều tra nước ngoài nếu có dấu hiệu vi phạm các quy định của WTO…

Theo Báo cáo viên, Cục Phòng vệ thương mại đã và đang theo dõi biến động xuất khẩu của gần 40 mặt hàng và định kỳ đưa ra danh sách cảnh báo khoảng 10 mặt hàng (đã có các sản phẩm bị điều tra như gỗ dán, đệm mút, lốp xe ô tô, ống đồng, mật ong, thép chống ăn mòn, gạch men, tủ gốc, pin mặt trời, ghim dập…).

Nhằm xử lý hiệu quả các biện pháp PVTM, Đại diện Cục Phòng vệ thương mại khuyến nghị hiệp hội và doanh nghiệp quan tâm đến 7 vấn đề sau:

Một là, cân nhắc các rủi ro về PVTM để xây dựng kế hoạch sản xuất, xuất khẩu hợp lý;

Hai là, tăng cường cạnh tranh bằng chất lượng, hạn chế việc canh tranh bằng giá;

Ba là, hoàn thiện hệ thống truy xuất nguồn gốc, hệ thống sổ sách kế toán;

Bốn là, nghiên cứu, hiểu về các nguyên tắc quy trình, thủ tục điều tra PVTM. Theo dõi thông tin cảnh báo của Bộ Công Thương. Chuẩn bị nguồn lực để kháng kiện trong trường hợp phát sinh;

Năm là, xây dựng chiến lược kháng kiện rõ ràng, thống nhất từ đầu vụ việc;

Sáu là, tham gia hợp  tác đầy đủ với Cơ quan điều tra và phối hợp chặt chẽ với Cục Phòng vệ thương mại, Hiệp hội trong quá trình xử lý vụ việc;

Bảy là, tuyệt đối không tham gia, tiếp tay cho các hành vi gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp.

Liên quan đến Hiệp định EVFTA, khóa đào tạo để trở thành chuyên gia về Hiệp định EVFTA và các FTA thế hệ mới (khóa cơ bản) của Bộ Công Thương sẽ đề cập đến những vấn đề khác như: Xúc tiến thương mại; Các cam kết, quy định về sở hữu trí tuệ EVFTA; Vấn đề lao động trong Hiệp định EVFTA…