Nhờ tăng trưởng gần 17% trong tháng 3 với trên 735 triệu USD, kim ngạch xuất khẩu thủy sản của cả nước trong quý I/2021 đạt 1,7 tỷ USD, tăng gần 7% so với cùng kỳ năm trước. Dự báo xuất khẩu thủy sản trong quý II sẽ tiếp đà tăng trưởng 10% đạt khoảng 2,1 tỷ USD.
(Hình ảnh chỉ mang tính chất minh họa)
Trong đó, mặt hàng tôm tiếp tục tăng trưởng khả quan 10% đạt 980 triệu USD. XK hải sản quý II ước đạt 816 triệu USD, tăng 9,6%, trong đó XK cá ngừ tăng 9%, cá khác tăng 11%, mực bạch tuộc tăng 8% và nhuyễn thể HMV tăng 9%.
Diễn biến các thị trường trong bối cảnh Covid
Diễn tiến XK tôm và cá tra sẽ phụ thuộc chủ yếu vào biến động thị trường. Đối với mặt hàng tôm sẽ nhiều tín hiệu tốt hơn vì nhu cầu tôm cho phân khúc bán lẻ tại các thị trường lớn như Mỹ, EU tiếp tục đà gia tăng. Việc triển khai tiêm vắcxin diện rộng ở những thị trường này giúp người dân dần yên tâm, quay lại với các hoạt động du lịch, giải trí và các hoạt động công cộng, do vậy nhu cầu sẽ hồi phục cả ở lĩnh vực nhà hàng, khách sạn và dịch vụ.
Thị trường Mỹ: sẽ tiếp tục là điểm sáng cho thủy sản Việt Nam, với dự đoán nhu cầu gia tăng vởi cả tôm, cá tra, cá ngừ và các hải sản khác. Đặc biệt đối với tôm, Việt Nam sẽ có cơ hội nhiều hơn tại Mỹ khi Ấn Độ- nguồn cung lớn nhất tại thị trường này đang gặp khó khăn về sản xuất do dịch Covid. Chính các chuyên gia ngành tôm Ấn Độ đã xác định, năm nay sẽ là một năm thực sự khó khăn: thiếu container lạnh, chi phí vận chuyển hàng hóa tăng gấp 3 lần, giá nhiên liệu tăng, phí đóng gói và nhân công tăng, đồng rupee Ấn Độ mạnh lên so với đô la Mỹ, chính phủ loại bỏ các ưu đãi xuất khẩu - tất cả các yếu tố này đã ảnh hưởng rất xấu đến các nhà chế biến thủy sản của Ấn Độ. Làn sóng Covid mới rất kinh khủng tại Ấn Độ sẽ là một bóng mây u ám với ngành sản xuất thủy sản của Ấn Độ, chủ yếu là tôm. Tình hình mất kiểm soát tại nước này có thể dẫn đến sự rối loạn về nguồn cung và giá khi người nuôi vội vã thu hoạch tôm sớm, các nhà máy chế biến sẽ không xử lý kịp trong bối cảnh giãn cách hiện nay.
Hơn nữa, tôm Ấn Độ đang là đối tượng ngành tôm Mỹ tấn công, với động thái gây áp lực để chính quyền Mỹ đánh thuế 2% với tôm nước ấm Ấn Độ, đồng thời đưa ra những cáo buộc về lao động cưỡng bức, sử dụng kháng sinh cấm trong ngành tôm Ấn Độ. Do vậy, năm 2021 có thể là năm “đen tối” với tôm Ấn Độ.
Thị trường Eu: các doanh nghiệp Việt Nam hy vọng nhiều hơn với mặt hàng tôm, chủ yếu là tôm chân trắng, vì so với Mỹ, các nước EU vẫn hồi phục chậm hơn. Hơn nữa, bản chất thị trường EU trong những năm gần đây không có sự đột phá nhiều về nhu cầu tôm. Do vậy, trong quý II và những tháng tiếp theo nữa, xuất khẩu tôm sang EU được dự báo là chỉ phục hồi nhẹ, chủ yếu ở các thị trường Tây Ban Nha, Hà Lan, Italy.
Bức tranh xuất khẩu cá tra trong thời gian tới có sắc thái tươi sáng hay không chủ yếu phụ thuộc vào thị trường Mỹ và Trung Quốc, vì từ mức tăng trưởng âm 30% trong quý I, EU không thể trỗi dậy ngay trong quý II, khi những tín hiệu hồi phục nhu cầu của ngành dịch vụ thực phẩm chưa rõ ràng. Mỹ đang tăng NK cá tra từ Việt Nam và xu hướng này sẽ tiếp tục trong những tháng tới. Các DN lớn XK cá tra vào Mỹ đều ổn định và không vướng vấn đề gì với thị trường, do vậy sẽ tiếp đà đẩy mạnh XK sang đây.
Đối với Nhật Bản, nền kinh tế vốn đang suy yếu nay bị thêm bóng đen làn sóng Covid mới bao phủ sẽ càng thêm u ám, làm giảm nhu cầu tiêu dùng của người dân. Nhu cầu NK thủy sản của Nhật để tiêu thụ trong nước cho cả kênh bán lẻ hay dịch vụ, nhà hàng, khách sạn chắc chắn sẽ không tăng trong thời gian tới, thậm chí có thể giảm. Nhật Bản sẽ tăng thương mại thủy sản với các công ty Việt Nam dưới hình thức gia công, chế biến vì Việt Nam có nguồn nhân lực ổn định và kiểm soát Covid tốt hơn so với các nước có ngành gia công chế biến như Trung Quốc, Thái Lan.
Thị trường Trung Quốc: siết chặt các biện pháp kiểm soát virus corona từ những tháng cuối năm 2020 đến nay làm ảnh hưởng đến hoạt động của chính các nhà nhập khẩu, chế biến XK của nước này và tất nhiên làm giảm NK thủy sản từ các nước trong đó có Việt Nam. Có thể với ý đồ vừa kiểm soát dịch, vừa lôi kéo các nhà XK Trung Quốc quay lại phục vụ thị trường nội địa, Trung Quốc sẽ tiếp tục kiểm chặt thực phẩm trong đó có thủy sản đông lạnh nhập khẩu, nhất là giai đoạn hiện nay đang bùng phát mạnh Covid ở các nước châu Á. Do vậy, XK thủy sản của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc khó hồi phục mạnh trong thời gian tới. Tuy nhiên, đây sẽ lại là cơ hội cho Việt Nam gia tăng XK sang các thị trường lớn khác, giành thị phần từ Trung Quốc.
Tuy nhiên, có thể thống kê XK sang Trung Quốc cho thấy kim ngạch vẫn tăng đáng kể, vì thực tế, việc kiểm soát Covid, đặc biệt trong thương mại biên giới của Việt Nam và các nước láng giềng cũng là một nguyên nhân góp phần tăng kim ngạch XK chính ngạch sang một số nước giáp với Việt Nam như Trung Quốc, Cămpuchia, Thái Lan. Xu hướng này sẽ tiếp tục ít nhất là trong quý II/2021.
Thị trường Hàn Quốc: cũng đang có những tín hiệu hồi phục tốt, kinh tế đang tăng trưởng khả quan, vì thế, thương mại thủy sản với các DN Hàn Quốc sẽ sôi động hơn trong thời gian tới. Dự báo xuất khẩu bạch tuộc và surimi sang thị trường này sẽ tiếp tục tăng và Hàn Quốc sẽ vẫn duy trì vị trí số 1 đối với cả 2 dòng sản phẩm này của Việt Nam.
Các thị trường khác như Australia, Canada, Anh, Nga sẽ tiếp tục là những điểm sáng mới trong bức tranh XK thủy sản quý II và nửa cuối năm vì nhu cầu đang gia tăng và không gặp những bất ổn hay rào cản thị trường.
