Tại Uganda - một quốc gia nằm hoàn toàn trong đất liền, không có biển, các thương nhân đang tìm kiếm cách thay thế tuyến đường ra biển để giảm thiểu chi phí vận chuyển đối với hàng xuất nhập khẩu. Động thái này được đưa ra sau rất nhiều khiếu nại liên quan đến những rủi ro về vận chuyển hàng hoá xuất nhập khẩu trong và ngoài Uganda từ Hành lang Giao thông Vận tải Quá cảnh và các cảng của khu vực Cộng đồng Đông Phi (EAC).

Các mối nguy hiểm này bao gồm rủi ro chính trị, hàng hóa bị ăn cắp vặt, chậm trễ do tắc nghẽn đặc biệt là trên tuyến đường Hành lang phía Bắc của cảng Mombasa. Điều này đã gây thiệt hại và làm tăng chi phí kinh doanh cho cộng đồng doanh nghiệp Uganda.

Hiện nay tuyến đường chính giúp Uganda lưu thông hàng hóa với thị trường quốc tế là thông qua cảng Mombasa, trên hành lang phía Bắc (thuộc Kenya), cách Kampala, thủ đô Uganda 1.200 km, đi qua cảng Dar es Salaam trên Hành lang Trung tâm (thuộc Tanzania), có khoảng cách 1.800 km từ Kampala. Nhưng người ta lo ngại rằng sắp tới các hành lang vận chuyển quá cảnh qua miền tây Kenya có thể bị ảnh hưởng do chỉ còn hơn bốn tháng nữa là tới cuộc bầu cử của nước này.

Thống kê từ Bộ Thương mại Uganda cho thấy khoảng 90% hàng hóa nhập khẩu và xuất khẩu của Uganda quá cảnh qua Mombasa, 5% đi qua Dar es Salaam và 5% về vận chuyển quá cảnh qua sân bay quốc tế Entebbe. Các bên liên quan tại một cuộc họp tham vấn được tổ chức bởi Bộ Công nghiệp, Thương mại và Hợp tác xã (MITC) ở Kampala vào ngày 9/8 vừa qua cho rằng, đã đến lúc các thương nhân Uganda tìm kiếm các tuyến đường quá cảnh khác để giảm thiểu chi phí.

Ông Kassim Omar, Chủ tịch Hiệp hội Thông quan và Chuyển hàng Uganda (UCIFA) cho biết cộng đồng doanh nghiệp Uganda cần nắm bắt cơ hội vận chuyển hàng qua Hành langTrung tâm và các tuyến đường kết nối với cảng Dar es Salaam. "Với đầy đủ cơ sở hạ tầng, cảng Dar es Salaam cung là cảng có chi phí vừa phải và hiệu quả nhất đối với thương mại toàn cầu. Hàng hóa được xử lý hiệu quả, đem lại sự hài lòng cho khách hàng", ông Omar nói. Để khuyến khích việc sử dụng các tuyến đường phía Nam, Bộ Năng lượng Uganda đã thông qua việc hoàn thuế với mức 150 SHS (khoảng 0,06 USD) cho mỗi lít sản phẩm nhập khẩu qua Tanzania. 

Ông Omar cũng cho biết, thời gian giải phóng mặt bằng của cảng Dar es Salaam là 24 giờ đối với hàng hoá quá cảnh. Điều này sẽ giúp chủ hàng Uganda tiết kiệm rất nhiều thời gian và tiền bạc. Bộ trưởng Bộ Công nghiệp James Mutende cho biết phải mất 15 ngày kể từ khi cập cảng tàu mới được chỉ định bến đỗ sau khi gom hàng tại Mombasa, mất thêm một tuần để dỡ hàng, 18 ngày để chuyển hàng từ cảng đến các Khu dịch vụ vận tải container (CFS).

Phát hiện gần đây cho thấy hàng hoá mất khoảng 44 ngày mới tới được Kampala sau khi đến cảng Mombasa, quá 14 ngày so với mức 30 ngày quy định. Ông Mutende cho biết phải mất 2 ngày để một chiếc xe tải di chuyển từ CFS tới Nairobi và 2 ngày nữa để đi từ Nairobi tới Malaba Kampala.

Ủy viên Ban Thương mại Nội Bộ của MITC - Ông Raymond Agaba, cho biết mục tiêu của cuộc họp là tham khảo ý kiến ​​và tìm cách giải quyết những thách thức của hàng rào phi thuế quan (NTBs) dọc theo các tuyến đường quá cảnh.

Quỳnh Chi