Từ tháng 1⁄2025, thông tin việc Trung Quốc yêu cầu các lô hàng sầu riêng xuất khẩu sang thị trường nước này phải có giấy kiểm định chất vàng O (một loại hóa chất có nguy cơ gây ung thư cao) và Cadimi (một kim loại nặng), đã khiến nhiều lô hàng xuất khẩu sầu riêng bị trả về.

Đó là lý do khiến sầu riêng tại các vườn dù đang mùa sầu nghịch vụ, khan hiếm hàng, giá vẫn giảm hơn 60% so với cùng kỳ năm ngoái.

Cơ quan quản lý khuyến cáo, trường hợp không có giấy kiểm định chất vàng O, doanh nghiệp không được phép xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc

Theo thông tin mới nhất, đến cuối tháng 2, Việt Nam có 6 trung tâm xét nghiệm chất vàng O trong sầu riêng được Trung Quốc công nhận. Mỗi trung tâm xét nghiệm này có khả năng xét nghiệm khoảng 100 mẫu/ngày, vẫn đáp ứng được nhu cầu của người dân, doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng. Tuy nhiên, nếu không khẩn trương có các giải pháp kiểm soát dư lượng cadimi và chất vàng O để gia tăng xuất khẩu thì sầu riêng có nguy cơ “vỡ trận” khi vào thu hoạch chính vụ từ tháng 4 đến tháng 9 sắp tới.

Vàng O (Auramine O) tên hóa học là Diarylmethane. Đây là chất dùng để tạo màu trong công nghiệp, bị cấm sử dụng trong chăn nuôi, không được dùng để sản xuất, chế biến nông sản, phụ gia thực phẩm. Vàng O là chất độc hại, được Tổ chức Ung thư thế giới (IARC) xếp vào chất gây ung thư nhóm 3, tức là có khả năng gây ung thư cao. Chất này đứng hàng thứ 5 trong 116 chất gây ung thư hàng đầu trên thế giới.

Trong bối cảnh thị trường xuất khẩu ngày càng yêu cầu cao về an toàn thực phẩm cũng như đáp ứng các tiêu chí môi trường, thì việc nhận cảnh báo từ các nước không chỉ tác động trực tiếp đến uy tín và thương hiệu nông sản, mà còn ảnh hưởng đến kim ngạch xuất khẩu. Câu chuyện từ cảnh báo thẻ vàng về khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) là một ví dụ điển hình. Do đó, trước việc cảnh báo phải có giấy kiểm nghiệm chất vàng O trên sầu riêng từ phía Trung Quốc, Việt Nam cần phải tuân thủ các luật, quy định và tiêu chuẩn liên quan, tránh những tổn thất không đáng có. Không chỉ với sầu riêng, nhiều mặt hàng nông sản khác hiện cũng đang giảm tỷ lệ xuất khẩu trước các quy định ngày càng khắt khe của nhiều thị trường.

Từ câu chuyện trái sầu riêng, người nông dân cần thay đổi tư duy sản xuất, tuân thủ quy trình thực hành nông nghiệp sạch khép kín, an toàn. Bên cạnh đó, ngành chức năng cần siết chặt công tác quản lý hóa chất, chất kháng sinh trong sản xuất, nuôi trồng, quy trình kiểm nghiệm hàng hóa nông sản trong nước phải nghiêm ngặt hơn để nông sản Việt từng bước có uy tín trên thị trường thế giới.

Cơ quan quản lý khuyến cáo, trường hợp không có giấy kiểm định chất vàng O, doanh nghiệp không được phép xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc, nếu cố tình xuất khẩu mà không tuân thủ quy định, nguy cơ bị Trung Quốc đưa ra các cảnh báo tiếp theo là rất cao. Điều này có thể dẫn tới việc Trung Quốc tạm dừng nhập khẩu sầu riêng từ Việt Nam, sẽ gây tổn thất lớn cho toàn ngành và ảnh hưởng tới uy tín nông sản Việt Nam, chứ không chỉ riêng một vài doanh nghiệp.