Bông là một trong những cây công nghiệp quan trọng tại Mô-dăm-bích, đứng thứ 4 trong số những cây trồng mang lại nguồn thu ngoại tệ lớn nhất và mang lại nguồn thu nhập quan trọng cho khoảng 200.000 nông hộ trồng bông với khoảng 1,5 triệu lao động trong cả nước.

Cây bông vải bắt đầu được trồng tại quốc gia Đông nam Phi này từ những năm 1930 sau đó nhanh chóng được mở rộng phát triển với thời kỳ phát triển nhất  vào năm 1973 khi sản lượng đạt 144.000 tấn bông hạt. Diện tích trồng bông của Mô-dăm-bích thay đổi theo từng niên vụ trong đó diện tích trồng bông trong niên vụ 2010/2011 vào khoảng 128.000 ha sau khi đạt đỉnh điểm trong niên vụ 2005/2006 với diện tích khoảng 200.000 ha. Năng suất bông bình quân của Mô-dăm-bích đạt khoảng 500 kg bông xơ/ha. Tuy nhiên, mức năng suất này phân bố không đồng đều. Tại các khu vực miền trung đặc biệt là tỉnh Sofala có sản lượng cao hơn khoảng 800kg bông xơ/ha trong khi đó sản lượng thấp hơn mức bình quân chung tập trung tại tỉnh Nampula ở miền nam với năng suất chỉ đạt khoảng 450 kg bông xơ/ha. Mùa vụ trồng bông tại Mô-dăm-bích bắt đầu từ tháng 11 và tháng 12 và mùa thu hoạch bắt đầu vào tháng 4 và tháng 5 năm sau. Mô-dăm-bích hiện đang trồng 5 giống bông trong đó có 3 loại chính đó là CA-324, Albar SZ93 và giống Stam-42 được tập trung trồng chủ yếu tại miền bắc và miền trung. Toàn bộ bông của Mô-dăm-bích đều được thu hoạch bằng tay.

Phẩm cấp chất lượng bông xơ khi sản xuất tại Mô-dăm-bích đều được phân loại theo phương pháp SICT và được chia thành các cấp hạng Extra-(GM), I-(SM), II-(MPlus), III-(MVLS), IV-(SLMLS), V-(SLMS), VI-(LMLT) và Inferior trong đó chất lượng chủ yếu trung ở cấp hạng III. Tỉ trọng bông có chất lượng cao (từ cấp hạng Extra tới cấp III (MVLS) chiếm bình quân 83%. Bông xơ của Mô-dăm-bích có chiều dài từ 1”3/32-1”5/32 chiếm tới 99% sản lượng trong đó chiều dài của xơ bông chủ yếu có độ dài 1”1/8, chiếm khoảng 77%.

Trong niên vụ 2009/2010, Mô-dăm-bích đã xuất khẩu 14.863 tấn bông xơ sang các thị trường chính là Bangladesh với tỉ trọng 21%, Singapore 18%, Indonesia 17%, Bahrain 6%, Viet Nam 6%. Tuy nhiên hiện nay, việc xuất khẩu bông của Mô-dăm-bích cũng giống như nhiều nước Châu Phi khác vẫn chủ yếu qua các công ty trung gian cụ thể là OLAM, PLEXUS, CARGIL và DEVCOT.

Mô-dăm-bích hiện là một trong 21 nước Châu Phi mà Việt Nam nhập khẩu bông. Bông là một tronh những mặt hàng nhập khẩu chính của Việt Nam từ Mô-dăm-bích với mức kim ngạch nhập khẩu nhóm hàng này đạt 5,21 triệu USD, chiếm 41% tổng giá trị kim ngạch nhập khẩu trong năm 2010 với thị trường này. Trong 6 tháng đầu năm 2011, Việt Nam nhập khẩu 103 tấn bông với trị giá 0,38 triệu USD từ Mô-dăm-bích./.

Phạm Thế Cường